Σήμερα γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας αλλά δυστυχώς για τη χώρα μας τα στοιχεία εξακολουθούν να είναι απογοητευτικά τόσο για την κατάσταση του ΕΣΥ όσο και για τις δαπάνες υγείας. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ποσοστό του πληθυσμού που αδυνατεί να καλύψει δαπάνες υγείας λόγω κόστους.
Η βασική διαπίστωση της διημερίδας που συνδιοργάνωσαν το Ινστιτούτο ΕΝΑ και το Ρόζα Λούξεμπουργκ Ελλάδας με θέμα «Δημόσια Υγεία: για μια εναλλακτική στρατηγική» στο Ηράκλειο Κρήτης, στις 5 και 6 Απριλίου ήταν ότι «η νεοφιλελεύθερη στρατηγική και οι ιδιωτικοποιήσεις στην Ελλάδα, αλλά και τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, έχουν οδηγήσει -όπως ήταν αναμενόμενο- σε διάλυση τις δημόσιες δομές υγείας, έχουν εξουθενώσει εργασιακά και μισθολογικά το προσωπικό τους, με αποτέλεσμα ένα κύμα παραίτησης ιατρών από δημόσιες δομές υγείας ειδικά στην περιφέρεια, αλλά και έχουν επιβαρύνει δυσβάστακτα τους πολίτες με εκτίναξη των άμεσων ιδιωτικών πληρωμών ή/και της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, απομειώνοντας το διαθέσιμο εισόδημα. Αυτό το μείγμα πολιτικής, το οποίο εντείνεται, έχει επιδεινώσει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών, αυξάνοντας παράλληλα τις ακάλυπτες ανάγκες υγείας των ανθρώπων και τις υγειονομικές ανισότητες».
Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, «σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν χιλιάδες «λειτουργικά» ανασφάλιστοι πολίτες, έχοντας επιστρέψει στην προ-ΕΣΥ κατάσταση. Η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ (2023) είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα στις ανικανοποίητες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης λόγω κόστους (9,4% των πολιτών, ενώ στην ΕΕ είναι 1%), πρώτη στις ιδιωτικές δαπάνες υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ (40%, με μέσο όρο στην ΕΕ το 15%) και στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τη δημόσια χρηματοδότηση του συστήματος υγείας».
Οι συμμετέχοντες εστιάζοντας στην Κρήτη, επισήμαναν ότι «είναι μια περιφέρεια με ραγδαία επιδείνωση των προβλημάτων του ΕΣΥ, με μεγάλες ενδοπεριφερειακές ανισότητες στις παρεχόμενες υπηρεσίες νοσοκομειακής περίθαλψης και με ανάπτυξη μαζικών κινητοποιήσεων το τελευταίο διάστημα για την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας».
Ας δούμε μερικά διαγράμματα από την ανάλυση του Ινστιτούτου ΕΝΑ για τις δαπάνες υγείας στην Ελλάδα.
Οι δημόσιες δαπάνες υγείας στην Ελλάδα ήταν το 2009 αρκετά κοντά στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά πλέον είναι αισθητά χαμηλότερες. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat που απεικονίζει το διάγραμμα 1, οι ελληνικές δημόσιες δαπάνες υγείας το 2009 ήταν 6,9% του ΑΕΠ, λίγο χαμηλότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (7,2%) αλλά το 2023 είχαν πέσει στο 5,8% ενώ ο μέσος όρος παρέμεινε σχετικά σταθερός (7,3%). Όπως αναμένονταν, το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης έγινε στην περίοδο της οικονομικής κρίσης 2010-2014 και έκτοτε αυξάνεται αρκετά αργά για να αποκαταστήσει τις απώλειες.
Ένα επιπρόσθετο στοιχείο – που δεν δείχνει το προηγούμενο διάγραμμα – είναι ότι το ίδιο το ΑΕΠ της Ελλάδας έχει συρρικνωθεί σε σχέση με το 2009 και η μείωση σε πραγματικούς όρους είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Ξεκινώντας από τις συνολικές δαπάνες υγείας (δημόσιες και ιδιωτικές) βλέπουμε στο διάγραμμα 2 ότι με 1.855 ευρώ/κάτοικο η Ελλάδα βρίσκεται σε αρκετά χαμηλή θέση, όχι μόνο κάτω από τις πλούσιες οικονομίες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, αλλά κάτω ακόμα και από χώρες συγκρίσιμου εισοδηματικού επιπέδου, όπως η Σλοβακία και η Πολωνία. Ενδιαφέρον είναι και το στοιχείο ότι το 2009 οι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα (2.233 ευρώ/κάτοικο) ξεπερνούσαν κατά πολύ τις αντίστοιχες της Σλοβακίας και της Πολωνίας, ακόμα και της Πορτογαλίας.
Αν προχωρήσουμε στη διάκριση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών υγείας, το διάγραμμα 3 δείχνει τις πρώτες, όπου η Ελλάδα με 1.144 ευρώ/κάτοικο πέφτει ακόμα χαμηλότερα – κάτω και από την Ουγγαρία. Και πάλι η σύγκριση με το 2009 είναι εντυπωσιακή καθώς το ελληνικό δημόσιο ξόδευε 1.525 ευρώ/κάτοικο, δηλαδή 33% περισσότερα από όσα το 2023.
Όπως θα περίμενε κανείς, η εικόνα αντιστρέφεται αν δούμε τις ιδιωτικές δαπάνες υγείας στο διάγραμμα 4 όπου η Ελλάδα με 711 ευρώ/κάτοικο βρίσκεται στη δεύτερη υψηλότερη θέση, κάτω μόνο από την Πορτογαλία. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι οι σαφώς ευπορότεροι Γερμανοί και Ολλανδοί ξοδεύουν αρκετά λιγότερα από το ιδιωτικό τους εισόδημα για ανάγκες υγείας. Ενδιαφέρον είναι ακόμα ότι οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας των Ελλήνων του 2023 έχουν αυξηθεί οριακά σε σχέση με εκείνες του 2009 (707 ευρώ/κάτοικο) παρότι το εισόδημά τους έχει συρρικνωθεί.
Τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν σαφή τη δυσμενή θέση της Ελλάδας σε όρους δημόσιων παροχών υγείας σε σχέση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι συνέπειες για τους κάτοικους της χώρας είναι σημαντικές αφού, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat που παρουσιάζονται στο διάγραμμα 5, η Ελλάδα διαθέτει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό πληθυσμού (9,4%) που αδυνατεί να καλύψει ανάγκες υγείας λόγω κόστους έναντι μέσου όρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις 1%.
