Ο καθηγητής Ευάγγελος Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης πέρασε τα τελευταία 18 χρόνια ερευνώντας έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης της σήψης, μιας ιατρικής κατάστασης που σκοτώνει περίπου 11 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως κάθε χρόνο. Αυτό είναι σχεδόν το ένα πέμπτο όλων των θανάτων παγκοσμίως.

Ωστόσο, ο λοιμωξιολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν στην Αθήνα, μπορεί να είναι πιο κοντά σε μια σημαντική ανακάλυψη στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος.

Επείγουσα δράση για την σήψη

Η σήψη είναι μια ακραία ανοσοαπόκριση σε μια λοίμωξη, συνήθως βακτηριακή. Πυροδοτείται όταν μια λοίμωξη ξεκινά σε ένα όργανο και εξαπλώνεται σε ολόκληρο το σώμα. Χωρίς ταχεία διάγνωση και ιατρική θεραπεία, η σήψη μπορεί να οδηγήσει γρήγορα σε βλάβη των ιστών, ανεπάρκεια οργάνων και θάνατο.

Ο κ. Γιαμαρέλλος, έχει επικεντρώσει την έρευνά του στο πώς να ενεργοποιήσει το σώμα να πραγματοποιήσει τις δικές του «επιδιορθώσεις» του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτρέποντάς του να καταπολεμήσει τη μόλυνση, μια προσέγγιση που ονομάζεται ανοσοθεραπεία.

Εάν η λειτουργία του ανοσοποιητικού αποκατασταθεί στο φυσιολογικό, τότε αναμένεται ότι η εξάπλωση της λοίμωξης θα σταματήσει.

Το project της ΕΕ, δοκιμάζει την ανοσοθεραπεία σήψης σε ανθρώπους και πρόκειται να ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2023. Το project που ονομάζεται «ImmunoSep» , συντονίζεται από τον καθηγητή Mihai G. Netea από το Πανεπιστήμιο Radboud Nijmegen στην Ολλανδία, και συγκεντρώνει επίσης ειδικούς από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Ρουμανία και την Ελβετία.

Η δοκιμή είναι τυφλή, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι που συμμετέχουν δεν γνωρίζουν τι θεραπεία λαμβάνουν και οι ερευνητές δεν έχουν γνώση των αποτελεσμάτων μέχρι το τέλος.

Καθώς αναμένει το αποτέλεσμα της δοκιμής, ο λοιμωξιολόγος κ. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης, ανέφερε την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της σήψης συγκρίνοντάς την με την πανδημία COVID-19.

Παγκοσμίως, 7 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει από τον COVID-19 τα τελευταία τέσσερα χρόνια, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Σε αυτό το διάστημα, περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να έχουν πεθάνει από σήψη, με βάση την εκτίμηση του ΠΟΥ και τα δημοσιευμένα στοιχεία.

«Όλοι μιλούν για τον COVID-19, κανείς δεν μιλάει για σήψη», τονίζει ο ίδιος. «Η αληθινή πανδημία είναι η σήψη».

Ανοσοποιητικές αποκρίσεις

Ενώ τα αντιβιοτικά είναι μέχρι στιγμής ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της σήψης, απαιτούνται βελτιώσεις στη διάγνωση και ευρύτερες επιλογές θεραπείας για τη μείωση των θανάτων.

Η σήψη προκαλείται και προκαλεί αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Και αυτή η αλλαγή στη λειτουργία του ανοσοποιητικού δεν είναι ίδια σε κάθε ασθενή.

Οι ανοσολογικές αποκρίσεις είναι γενικά ένα από τα δύο είδη: μια υπερ-ενέργεια, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα υποχωρεί και προκαλεί μεγάλη ζημιά, ή ανοσοπαράλυση, κατά την οποία το σύστημα κατακλύζεται και σταματά να λειτουργεί.

Η ομάδα ερευνητών, έχει επισημάνει δοκιμές για τη διάκριση μεταξύ υπεράνοσης απόκρισης και ανοσοπαράλυσης. Εξέτασε επίσης, πιθανές θεραπείες για την αποκατάσταση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού και στις δύο περιπτώσεις.

Η δοκιμή «ImmunoSep» στοχεύει στην εφαρμογή αυτών των δοκιμών και θεραπειών σε 280 ασθενείς με σήψη. Τα αποτελέσματα αναμένονται την άνοιξη του 2024.

Τα φάρμακα που δοκιμάζονται από το «ImmunoSep», χρησιμοποιούνται ήδη για άλλες παθήσεις.

Αντιμικροβιακή αντίσταση

Ένα σημαντικό εμπόδιο στη θεραπεία της σήψης είναι η αντιμικροβιακή αντίσταση, γνωστή και ως AMR, η οποία είναι η αυξανόμενη ικανότητα των παθογόνων να αντιστέκονται στην αντιμικροβιακή θεραπεία.

Ο κ. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης, τόνισε μάλιστα, ότι η μεγαλύτερη ανησυχία του είναι ότι η ανοσοθεραπεία μπορεί να αποτύχει σε ασθενείς με λοιμώξεις AMR.

«Εάν δεν αντιστρέψουμε την αντίσταση στα αντιβιοτικά ή δεν βρούμε νέα αντιβιοτικά, ο αριθμός των θανάτων τα επόμενα χρόνια θα είναι τρομακτικός», επισημαίνει ο ίδιος.

Το 2019, ο ΠΟΥ ανακήρυξε την AMR μία από τις 10 κορυφαίες απειλές για τη δημόσια υγεία. Στην ΕΕ, η AMR ευθύνεται για περισσότερους από 35.000 θανάτους ετησίως. Για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής, δημιουργήθηκε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο κλινικής έρευνας για τις μολυσματικές ασθένειες.

Ονομάζεται «Ecraid» και είναι το πρώτο δίκτυο του είδους του στην Ευρώπη.

Αντιβακτηριακές Θεραπείες

Περίπου 70 πιθανές νέες αντιβακτηριακές θεραπείες βρίσκονται επί του παρόντος υπό ανάπτυξη, με τις περισσότερες από αυτές να δρουν με παρόμοιους τρόπους με τα σημερινά αντιβιοτικά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Τα ισχυρά αντιβιοτικά ευρέος φάσματος μπορούν να θεραπεύσουν μια σειρά λοιμώξεων και είναι χρήσιμα όταν οι γιατροί δεν γνωρίζουν ακριβώς με τι έχουν να κάνουν. Αλλά αυτά τα φάρμακα βοηθούν επίσης στην αύξηση της αντίστασης στα αντιβιοτικά.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το κλινικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, είναι η ταχύτητα της διάγνωσης για ασθενείς με λοιμώξεις του αίματος.

Οι τρέχουσες δοκιμές χρειάζονται περίπου δύο ημέρες ή περισσότερο για να εντοπιστεί το καλύτερο αντιβιοτικό για την καταπολέμηση μιας λοίμωξης. Ενώ περιμένουν αυτά τα αποτελέσματα, οι γιατροί συνήθως ξεκινούν θεραπεία με αντιβιοτικά ευρέος φάσματος.

Το πρόβλημα αυτό, έχει απασχολήσει και τον Grzegorz Gonciarz, διευθύνοντα σύμβουλο της Resistell, μιας ελβετικής εταιρείας ιατρικής τεχνολογίας.

Η Resistell, είχε ως στόχο να αναπτύξει μια πλατφόρμα ταχέων δοκιμών, για γρήγορη λήψη της σωστής θεραπείας στους ασθενείς. Το project, που ονομάζεται «RAPID-SEP-AST», διήρκεσε 2 χρόνια, έως τον Ιούλιο του 2022.

Στόχος του «RAPID-SEP-AST», ήταν να αναπτύξει την ταχύτερη στον κόσμο πλατφόρμα δοκιμών ευαισθησίας στα αντιβιοτικά. Αυτό θα επέτρεπε την ταχεία αναγνώριση του καλύτερου αντιβιοτικού για τη θεραπεία της λοίμωξης.

Τα τελικά αποτελέσματα από το project θα ανακοινωθούν τους επόμενους μήνες, αλλά η συσκευή φαίνεται να μπορεί να εντοπίσει την πιο αποτελεσματική αντιβιοτική θεραπεία για μια βακτηριακή λοίμωξη από σήψη σε περίπου δύο ώρες.

Αυτό που είναι διαφορετικό με το τεστ της Resistell, είναι ο τρόπος με τον οποίο μετράει πόσο αποτελεσματικά είναι τα διάφορα αντιβιοτικά στο να «χτυπούν» τα βακτήρια. Η Resistell εργάζεται τώρα για να κάνει την τεχνολογία πιο αυτοματοποιημένη και να διερευνήσει εφαρμογές πέρα ​​από τη σήψη, όπως η φυματίωση και οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.