Η υπομετάλλαξη XBB.1.5 ευθύνεται για το 28% των περιπτώσεων Covid-19 και όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπάρχει κίνδυνος αύξησης της διασποράς της συγκεκριμένης υπομετάλλαξης και στον υπόλοιπο κόσμο. Μάλιστα σύμφωνα με την σύνοψη των ιατρών της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ροδάνθη Ελένη Συρίγου, Γιάννη Ντάναση και Πάνου Μαλανδράκης ο αντίκτυπος της υπομετάλλαξης XBB.1.5 είναι αβέβαιος.
Ειδικότερα, μπορεί η συγκεκριμένη υπομετάλλαξη να μην αυξάνει τον αριθμό των νοσηλειών και της βαριάς νόσησης σε πολλές χώρες λόγω της ανοσίας που έχει δημιουργηθεί από προηγούμενες νοσήσεις από άλλες παραλλαγές καθώς και του εμβολιασμού με το επικαιροποιημένο εμβόλιο.
Ωστόσο, ακόμα και εάν η υπομετάλλαξη XBB.1.5 δεν προκαλέσει μεγάλο κύμα σοβαρών λοιμώξεων, θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά η γενεαλογία της για την πρόληψη μεταγενέστερων μεταλλάξεων. Τα δισθενή εμβόλια ενισχύουν τα επίπεδα αντισωμάτων ικανών να μπλοκάρουν τη μόλυνση από XBB (και πιθανώς XBB.1.5) σε εργαστηριακές δοκιμές.
Η XBB.1.5 αποτελεί παρακλάδι της υπομετάλλαξης XBB, η οποία είναι παραλλαγή του στελέχους Όμικρον. Η πρωτεϊνική ακίδα της XBB φέρει μια σειρά από μεταλλάξεις που ενισχύουν την ικανότητά της να διαφεύγει την ανοσία, κάτι το οποίο προκάλεσε κυρίως στην Ασία και την Σιγκαπούρη την υπεροχή της. Προκλινικά πειράματα δείχνουν ότι η αυτή η μετάλλαξη βελτιώνει της ικανότητα της XBB να προσκολλάται στον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2, τον οποίο χρησιμοποιεί ο SARS-COV-2 για να εισβάλει στα κύτταρα. Είναι σημαντικό ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη δεν φαίνεται να μεταβάλει την ικανότητα της XBB να διαφεύγει από τα αντισώματα, αλλά η μεταλλαγή F486P που υπάρχει στη XBB.1.5 βοηθάει να ξεπεραστεί αυτό το μειονέκτημα.
Ο Moritz Gerstung, βιολόγος στο German Cancer Research Center στη Χαϊδελβέργη, εκτιμά ότι οι νοσήσεις από τη συγκεκριμένη υπομετάλλαξη διπλασιάζονται κάθε εβδομάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ στον υπόλοιπο κόσμο πολύ πιο αργά. Η BQ.1 και η BQ.1.1 ενώ φαίνονταν ότι θα επικρατούσαν, υποχώρησαν γρήγορα στην Ευρώπη και την Αμερική. Εάν θα συμβεί το ίδιο με τη XBB.1.5 δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο, καθώς η γενεαλογική εξέλιξη θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σιωπηλά αντικαθιστώντας άλλες μεταλλάξεις σε ορισμένες χώρες χωρίς να προκαλέσει μεγάλη αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων.
Συμπερασματικά, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η υπομετάλλαξη XBB.1.5 υπερέχει ως προς την ανοσολογική διαφυγή. Οι μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη-ακίδα του ιού αμβλύνουν την ισχύ των αντισωμάτων που δημιουργούνται από τον εμβολιασμό και την προηγούμενη μόλυνση – συμπεριλαμβανομένων των προηγούμενων στελεχών Όμικρον.
Τι λέει ο ECDC για την «Κράκεν»
Η έκθεση αξιολόγησης απειλών του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) αξιολογεί το συνολικό επίπεδο κινδύνου για την ΕΕ/ΕΟΧ που σχετίζεται με την εξάπλωση της υποπαραλλαγής της Όμικρον XBB.1.5 (Κράκεν) ως χαμηλό για τον γενικό πληθυσμό.
Ο κίνδυνος είναι μέτριος έως υψηλός για τα ευάλωτα άτομα όπως οι ηλικιωμένοι και τα μη εμβολιασμένα και ανοσοκατεσταλμένα άτομα, ανάλογα με την ανοσία τους έναντι του SARS-CoV-2. Υπάρχουν αρκετά κενά γνώσης σχετικά με την XBB.1.5 και αυτή η αξιολόγηση μπορεί να αλλάξει τις επόμενες εβδομάδες, καθώς θα υπάρχουν περισσότερα στοιχεία.
Η μαθηματική μοντελοποίηση από το ECDC δείχνει ότι η XBB1.5 θα μπορούσε να γίνει κυρίαρχη στην ΕΕ/ΕΟΧ μετά από έναν έως δύο μήνες, με δεδομένο τα χαμηλά ποσοστά που αναφέρθηκαν στην ΕΕ/ΕΟΧ και τον εκτιμώμενο ρυθμό ανάπτυξής της. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η σοβαρότητα της μόλυνσης της XBB.1.5 είναι διαφορετική από εκείνη των υποκατηγοριών της Όμικρον που κυκλοφορούσαν.
«Η υποκατηγορία XBB1.5 είναι επί του παρόντος παρούσα μόνο σε πολύ χαμηλά επίπεδα στην ΕΕ/ΕΟΧ, αλλά μπορεί να γίνει κυρίαρχη στην ΕΕ/ΕΟΧ τους επόμενους μήνες», ανέφερε η διευθύντρια του ECDC, 'Αντρεα Αμμόν σημειώνοντας ότι «υπό το πρίσμα αυτό, το ECDC συνιστά τη διενέργεια κατάλληλων τεστ και αλληλουχίας, την αύξηση των εμβολιασμών κατά της COVID-19 και την ενίσχυση των μέτρων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων».
«Θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις όπως η παραμονή στο σπίτι όταν κάποιος είναι άρρωστος, η τηλεργασία, ο καλός αερισμός των εσωτερικών χώρων και η κατάλληλη χρήση μασκών προσώπου» συμπλήρωσε η κ. Αμμόν.
