Η σεμαγλουτίδη, το φάρμακο που συνταγογραφείται με τις εμπορικές ονομασίες Ozempic, για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2, και Wegovy, για τη διαχείριση του βάρους, λειτουργεί μιμούμενη την ορμόνη GLP-1, η οποία απελευθερώνεται από το έντερο μετά το φαγητό. Η ορμόνη έχει διάφορες επιδράσεις στο σώμα, όπως η διέγερση της παραγωγής ινσουλίνης, η επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης και η μείωση του σακχάρου στο αίμα.

Έχει χαιρετιστεί για τα οφέλη της στην απώλεια βάρους, πιο εμφανώς μεταξύ των διασημοτήτων.

Όμως μεταξύ της 1ης Ιανουαρίου και της 30ής Νοεμβρίου του 2023, τουλάχιστον 2.941 Αμερικανοί ανέφεραν έκθεση σε υπερβολική δόση σεμαγλουτίδης, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Κέντρων Δηλητηριάσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην Καλιφόρνια αντιστοιχούσαν περίπου 350 από τις αναφορές, δηλαδή περίπου το 12%, σύμφωνα με τον Raymond Ho, διευθύνοντα σύμβουλο του συστήματος ελέγχου δηλητηριάσεων της Καλιφόρνιας. Ο Ho δήλωσε ότι ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί περίπου στην αναλογία του πληθυσμού της Καλιφόρνιας προς την υπόλοιπη χώρα.

Ο εθνικός αριθμός των υπερβολικών δόσεων σεμαγλουτίδης φέτος είναι υπερδιπλάσιος από τις 1.447 που αναφέρθηκαν το 2022, οι οποίες ήταν υπερδιπλάσιες από τις 607 υπερβολικές δόσεις σεμαγλουτίδης που αναφέρθηκαν το 2021.

Το 2020 αναφέρθηκαν μόνο 364 υπερβολικές δόσεις σεμαγλουτίδης και 196 το 2019, δηλαδή λιγότερο από το 10% του αριθμού που σημειώθηκε μέχρι στιγμής φέτος.

Τα Κέντρα Δηλητηριάσεων της Αμερικής κυκλοφόρησαν τα δεδομένα με μια δήλωση αποποίησης ευθυνών ότι τα στοιχεία αντιπροσωπεύουν πιθανότατα μια υποεκτίμηση του αριθμού των περιπτώσεων που αφορούν τη σεμαγλουτίδη, καθώς το κέντρο συμπεριέλαβε μόνο εκείνες που αναφέρθηκαν εθελοντικά στα κέντρα ελέγχου δηλητηριάσεων.

Ανησυχία για τις δηλητηριάσεις

«Πρόκειται για μια ανησυχητική τάση από την άποψη των κέντρων δηλητηριάσεων», δήλωσε ο Ho. «Λαμβάνουμε τις συνήθεις κλήσεις για σφάλματα δοσολογίας και ξαφνικά υπάρχει μια έκρηξη ανθρώπων που τηλεφωνούν πολύ πιο τακτικά».

Η χρήση της σεμαγλουτίδης και άλλων μιμητών του GLP-1 έχει αυξηθεί σε δημοτικότητα κατά το τελευταίο έτος ως ένας γρήγορος και αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης της απώλειας βάρους. Περισσότερες από 4 εκατομμύρια συνταγές για σεμαγλουτίδη εκδόθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2020, σύμφωνα με ομοσπονδιακά στοιχεία, και η χρήση του φαρμάκου συνεχίζει να αυξάνεται έκτοτε.

Ο Δρ Στίβεν Πέτρου, ιατρός επειγόντων περιστατικών και συνεργάτης τοξικολογίας στο Κέντρο Δηλητηριάσεων της Καλιφόρνιας, δήλωσε στα ΜΜΕ ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση των υπερβολικών δόσεων.

«Δεν υπάρχει μόνο αυξανόμενη κοινωνική δημοτικότητα» του φαρμάκου, δήλωσε ο Πέτρου, «αλλά υπάρχουν και ευρύτερες ενδείξεις χρήσης από τον FDA».

Η σεμαγλουτίδη κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τη δανική φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk το 2012 και είναι διαθέσιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες από τότε που το ενέκρινε ο FDA το 2017. Το φάρμακο κυκλοφόρησε αρχικά ως Ozempic για διαβητικούς τύπου 2 για τη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Διαπιστώθηκε ότι η μέτρια απώλεια βάρους ήταν μια συχνή παρενέργεια του φαρμάκου και ο FDA ενέκρινε ένα διαφορετικό σκεύασμα σεμαγλουτίδης, που ονομάζεται Wegovy, για τον σκοπό αυτό το 2021.

Οι Ho και Πέτρου δήλωσαν ότι οι διαφορετικές μορφές της σεμαγλουτίδης θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί έχει οδηγήσει σε τόσες πολλές υπερβολικές δόσεις σε σχέση με άλλα φάρμακα της κατηγορίας της. Και τα δύο χορηγούνται μέσω εβδομαδιαίων ενέσεων, με το Wegovy σε στυλό μιας χρήσης και το Ozempic σε βελόνες που μπορεί να ποικίλλουν σε δοσολογία. Οι συνήθεις δόσεις κυμαίνονται από 0,25 mg έως 2,4 mg για εβδομαδιαίες ενέσεις, ανάλογα με τη συνταγή.

Πότε ξεκινούν τα προβλήματα

«Κάποιος που δεν μπορεί να πάρει το Wegovy μπορεί να καταφύγει στη χρήση του Ozempic αντ' αυτού, επειδή είναι το ίδιο φάρμακο, αλλά μπορεί να αρχίσει να [προσαρμόζει] τη δόση του» προς τα πάνω, δήλωσε ο Πέτρου. «Τότε είναι που μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα».

Οι Ho και Πέτρου δήλωσαν ότι η συντριπτική πλειονότητα των αναφορών υπερβολικής δόσης σεμαγλουτίδης είναι τυχαίες, είτε επειδή οι ασθενείς δεν περίμεναν μια εβδομάδα μεταξύ των δόσεων είτε επειδή παρεξήγησαν τις οδηγίες δοσολογίας. Σε αντίθεση με την ορμόνη GLP-1, η οποία μεταβολίζεται γρήγορα από τον οργανισμό, η σεμαγλουτίδη και τα παρόμοια φάρμακα έχουν πολύ μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής, πράγμα που σημαίνει ότι το φάρμακο μπορεί να συσσωρευτεί μέσα στο σώμα εάν δεν μεσολαβήσει αρκετός χρόνος μεταξύ των δόσεων.

Επιπλέον, η σεμαγλουτίδη μπορεί επίσης να λαμβάνεται από το στόμα ως ημερήσιο χάπι -που πωλείται με την ονομασία Rybelsus- αλλά σπάνια αναφέρονται υπερβολικές δόσεις.

«Δεν βλέπουμε περιπτώσεις λανθασμένης χορήγησης ή τοξικότητας ή υπερδοσολογίας με αυτό το φάρμακο», δήλωσε ο Πέτρου.

Οι Ho και Petrou εξήγησαν ότι τα σημάδια της υπερδοσολογίας σεμαγλουτίδης μπορεί να μοιάζουν με εκείνα της υπογλυκαιμίας, γνωστής και ως χαμηλό σάκχαρο στο αίμα. Τα συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν με αυξημένο καρδιακό ρυθμό, εφίδρωση, ζάλη και ευερεθιστότητα. Οι πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση, παραλήρημα και κώμα.

«Εάν έχουν υπογλυκαιμία, η μεγάλη πλειοψηφία αυτών θα πρέπει να εισαχθεί στο νοσοκομείο και να παρακολουθείται στενά, λόγω του πόσο διαρκούν αυτά τα φάρμακα», δήλωσε ο Ho.

O Ho ενθαρρύνει όλοι όσοι λαμβάνουν το φάρμακο να διαβάσουν προσεκτικά την ετικέτα του φαρμάκου και να ακολουθήσουν τις οδηγίες δοσολογίας που αναφέρονται.

«Λέμε πάντα αυτό: Η δόση κάνει το δηλητήριο», δήλωσε ο Ho.