Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν σπλήνα, όμως σπάνια σκεφτόμαστε τη λειτουργία του στο σώμα μας. Πρόκειται για ένα μαλακό, μοβ όργανο, με μερικές εγκοπές στην άνω μπροστινή πλευρά του, το οποίο βρίσκεται στο πάνω αριστερό μέρος της κοιλιάς, πίσω από το στομάχι και κάτω από το διάφραγμα.
Το μέγεθος του σπλήνα (ή της σπλήνας) διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά σε έναν υγιή ενήλικα έχει μήκος περίπου 13 εκατοστά, πλάτος 8 εκατοστά και πάχος 4 εκατοστά. Ζυγίζει περίπου 170 γραμμάρια, όμως μπορεί να μεγαλώσει σημαντικά σε περίπτωση μόλυνσης ή άλλης πάθησης, φτάνοντας ακόμα και τα 1,8 κιλά.
Ο σπλήνας είναι γεμάτος αιμοφόρα αγγεία, καθώς συνεργάζεται στενά με το αίμα και το λεμφικό σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να επηρεαστεί από λοιμώξεις, καρκινικές παθήσεις, ηπατικά προβλήματα, παράσιτα και άλλες ασθένειες.
Η λειτουργία του σπλήνα
Παρότι είναι μικρός, ο σπλήνας είναι ένα ιδιαίτερα δραστήριο όργανο, όπως αποκαλύπτει το CHP.
Ο κύριος ρόλος του είναι να φιλτράρει το αίμα, απομακρύνοντας τα παλιά, κατεστραμμένα ή μη φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια. Καθώς το αίμα περνά από το σπλήνα, εκείνος ελέγχει την ποιότητά του. Τα υγιή κύτταρα συνεχίζουν την κυκλοφορία τους, ενώ τα ελαττωματικά διασπώνται από τα μακροφάγα – ένα είδος λευκών αιμοσφαιρίων που εξειδικεύεται στην απομάκρυνση προβληματικών κυττάρων.
Επιπλέον, ο σπλήνας ανακυκλώνει πολύτιμα στοιχεία από τα παλιά κύτταρα, όπως ο σίδηρος, τον οποίο αποθηκεύει και αργότερα τον στέλνει στον μυελό των οστών. Εκεί, ο σίδηρος χρησιμοποιείται για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης – μιας πρωτεΐνης του αίματος που μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες σε όλο το σώμα.
Ο σπλήνας λειτουργεί επίσης ως αποθήκη αίματος. Τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται και συστέλλονται ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Όταν χρειάζεται, ο σπλήνας μπορεί να απελευθερώσει στην κυκλοφορία έως και 250 ml αποθηκευμένου αίματος, βοηθώντας έτσι στην αντιμετώπιση καταστάσεων όπως η αιμορραγία από τραυματισμό.
Τέλος, το όργανο αυτό είναι σημαντικό μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος. Όπως ανιχνεύει τα προβληματικά ερυθρά αιμοσφαίρια, μπορεί επίσης να εντοπίσει παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως βακτήρια και ιούς, που κυκλοφορούν στο αίμα.
Όταν ανιχνεύσει κάποιον «εισβολέα», συνεργάζεται με τους λεμφαδένες και ενεργοποιεί τα λεμφοκύτταρα – έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων που παράγουν αντισώματα. Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες που καταπολεμούν βακτήρια, ιούς και άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς, εμποδίζοντας τη διάδοση των λοιμώξεων.
Μπορεί κάποιος να ζήσει χωρίς σπλήνα;
Αν και ο σπλήνας είναι χρήσιμος, δεν είναι ζωτικό όργανο. Σε κάποιες περιπτώσεις, χρειάζεται να αφαιρεθεί χειρουργικά, είτε λόγω τραυματισμού είτε στο πλαίσιο μεταμόσχευσης άλλων οργάνων.
Όταν ο σπλήνας αφαιρείται, άλλες δομές του σώματος, όπως οι λεμφαδένες και το ήπαρ, αναλαμβάνουν μέρος των λειτουργιών της. Ωστόσο, επειδή παίζει βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού, η απουσία της αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων.
Για αυτόν τον λόγο, οι γιατροί συνιστούν πρόσθετες προφυλάξεις, όπως εμβολιασμούς και καθημερινή λήψη αντιβιοτικών, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μολύνσεων. Παρόλα αυτά, πολλοί άνθρωποι ζουν φυσιολογικά και χωρίς σπλήνα, αρκεί να λαμβάνουν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα.
