Με την πανδημία του κορωνοϊού και τις επακόλουθες κρίσεις που προκύπτουν, πολλές χώρες του ΟΟΣΑ χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις τα τελευταία πέντε χρόνια. Η διαδοχή των κρίσεων είχε σημαντικές επιπτώσεις στα συστήματα υγείας και στους διαθέσιμους πόρους που διατίθενται για την υγεία. Σε έκθεσή του ο ΟΟΣΑ εξετάζει τις πρόσφατες τάσεις στις δαπάνες για την υγεία και την ετοιμότητα των χωρών απέναντι σε μία νέα πανδημία.
Με την πτώση των δαπανών για την υγεία το 2022 και μια οριακή μόνο αύξηση το 2023, το συνολικό επίπεδο των δαπανών για την υγεία το 2023 πλησιάζει την υποκείμενη προ-πανδημική τάση. Αυτό σημαίνει ότι με τη λήξη της έκτακτης χρηματοδότησης για τον COVID-19, οι χώρες παραμένουν πολύ μακριά από το εκτιμώμενο 1,4% του ΑΕΠ επιπλέον δαπανών για την υγεία (κατά μέσο όρο) που απαιτούνται για να προετοιμαστούν καλύτερα τα συστήματα υγείας για μελλοντικές κρίσεις. Μια απλή ματιά στην τροχιά των πόρων που διατίθενται για την υγεία υποδηλώνει ότι οι χώρες του ΟΟΣΑ είναι ίσως το ίδιο ευάλωτες τώρα σε μια έκτακτη ανάγκη υγείας όπως ήταν το 2019.
Σύμφωνα με την έκθεση, είναι αμφίβολο εάν οι χώρες μπορούν να κινητοποιήσουν βραχυπρόθεσμα σημαντικές δαπάνες για την κάλυψη του «κενού ετοιμότητας» των συστημάτων υγείας. Ενώ η οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ προβλέπεται να παραμείνει γύρω στο 1,9% το 2025 και το 2026 και ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να μειώνεται αργά, σημαντικές προκλήσεις για τους δημόσιους προϋπολογισμούς παραμένουν: οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικές δημοσιονομικές προκλήσεις από το υψηλότερο χρέος και, μακροπρόθεσμα, πρόσθετες πιέσεις δαπανών που προκύπτουν από τη γήρανση του πληθυσμού και τα νέα μέτρα άμυνας. Ακόμη και χωρίς τις πρόσθετες δαπάνες για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας, οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι τις επόμενες δύο δεκαετίες, η αύξηση των δαπανών για την υγεία από δημόσιες πηγές σε όλες τις χώρες είναι πιθανό να ξεπεράσει τόσο την ανάπτυξη της οικονομίας όσο και των κρατικών εσόδων. Χωρίς σημαντική αλλαγή πολιτικής, προβλέπεται μέση υποκείμενη αύξηση 2,4 ποσοστιαίων μονάδων στην αναλογία υγείας προς ΑΕΠ έως το 2040 σε σύγκριση με τα προ πανδημικά επίπεδα. Μεταξύ των ρεαλιστικών επιλογών που έχουν οι κυβερνήσεις, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δαπανών για την υγεία για την αύξηση του δημοσιονομικού χώρου των χωρών πιθανότατα θα παραμείνει ψηλά στην ατζέντα.
Επισημαίνεται δε πως τα κλασικά μέτρα ελέγχου του κόστους και οι πολιτικές που βελτιώνουν την υγιή γήρανση, αν και ευπρόσδεκτα, δεν αρκούν από μόνα τους για να αλλάξουν ριζικά τη μακροπρόθεσμη ανοδική τροχιά των δαπανών για την υγεία. Απαιτούνται επομένως πιο φιλόδοξες και μετασχηματιστικές αλλαγές πολιτικής: περικοπή των αναποτελεσματικών και σπάταλων δαπανών, με ταυτόχρονη αποκομιδή των πλεονεκτημάτων της τεχνολογίας και του ψηφιακού μετασχηματισμού των συστημάτων υγείας. «Αυτό είναι επιβεβλημένο εάν οι χώρες θέλουν να ανταποκριθούν στο κόστος των υποκείμενων μεγάλων τάσεων βελτιώνοντας παράλληλα την ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας» σημειώνει ο ΟΟΣΑ.
Τελευταία η Ελλάδα
Παρά τις δημοσιονομικές πιέσεις, η προτεραιότητα της υγείας στους κρατικούς προϋπολογισμούς παρέμεινε υψηλότερη το 2022 σε σύγκριση με τα προπανδημικά έτη. Το 2019, οι κυβερνήσεις του ΟΟΣΑ διέθεσαν λίγο περισσότερο από το 15% των συνολικών δαπανών τους για την υγεία. Το μερίδιο αυτό αυξήθηκε κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα μεταξύ 2019 και 2021 και παρέμεινε σε αυτό το επίπεδο το 2022.
Περίπου 22-23%, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Ιρλανδία και η Νέα Ζηλανδία διαθέτουν τα υψηλότερα μερίδια των δημοσίων προϋπολογισμών τους για την υγεία. Αυτό είναι περίπου διπλάσιο από το μερίδιο που κατανέμεται στην Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Τουρκία, την Πολωνία, το Μεξικό και το Λουξεμβούργο. Στη Νέα Ζηλανδία, το μερίδιο των δημοσίων δαπανών για την υγεία στις συνολικές κρατικές δαπάνες αυξήθηκε κατά σχεδόν 4 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2019 και 2022 και κατά περισσότερο από 1 ποσοστιαία μονάδα στην Αυστραλία, τη Φινλανδία, την Ιρλανδία, το Ισραήλ, τη Λετονία, το Μεξικό και την Πορτογαλία. Αντίθετα, μειώθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες στην Κόστα Ρίκα και κατά περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα στην Ιταλία και την Ιαπωνία.
Επίσης, στην Ελλάδα οι δαπάνες μετά την πανδημία είναι λιγότερες από το 2019...
