Η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το νερό ξεκινά αύριο. Η τριήμερη εκδήλωση, η οποία διοργανώνεται από κοινού από την Ολλανδία και το Τατζικιστάν, θα πραγματοποιηθεί στα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και θα είναι η πρώτη τέτοια εκδήλωση εδώ και σχεδόν μισό αιώνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων σε όλο τον κόσμο απέκτησε πρόσβαση σε ασφαλές νερό και αποχέτευση, εκτός από την υποσαχάρια Αφρική, όπου οι αριθμοί χωρίς υπηρεσίες ασφαλούς πόσιμου νερού είναι μεγαλύτερες από ό,τι ήταν το 2000.
Παγκοσμίως, περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάζονται να κάνουν ανοιχτή αφόδευση και εκατομμύρια άλλοι βασίζονται σε μολυσμένο νερό.
Μπορεί αυτό το συνέδριο τώρα, να κάνει τη διαφορά;
Γιατί χρειάστηκαν τα Ηνωμένα Έθνη 46 χρόνια για να οργανώσουν μια διάσκεψη αφιερωμένη στο νερό;
Η απλούστερη απάντηση είναι ότι το νερό (ως αυτόνομο θέμα) δεν ήταν ψηλά στη διεθνή πολιτική ατζέντα για την αειφόρο ανάπτυξη — τουλάχιστον, όχι μέχρι τώρα, λέει η Rachael McDonnell, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια έρευνας..
Η πρώτη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το νερό έλαβε χώρα στη Μαρ ντελ Πλάτα της Αργεντινής το 1977. Εκπρόσωποι 118 χωρών και εδαφών συναντήθηκαν για 12 ημέρες και εξέδωσαν το Σχέδιο Δράσης Μαρ ντελ Πλάτα, το οποίο συνιστούσε στις χώρες να επιτύχουν καθολικό καθαρό νερό και αποχέτευση μέχρι το 1990 για να αποφύγουν μια παγκόσμια κρίση νερού στα τέλη του εικοστού αιώνα.
Αρκετές χώρες χαμηλού εισοδήματος ζήτησαν οικονομική υποστήριξη, αλλά απορρίφθηκαν και αντ' αυτού προτάθηκε μια μελέτη για τον τρόπο χρηματοδότησης έργων ύδρευσης, όπως ανέφερε τότε το Nature.
Το 2015, η διεθνής κοινότητα έθεσε ως στόχο το 2030, την παροχή καθαρού νερού και αποχέτευσης σε όλους. Από το 2020, περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούσαν να στερούνται ασφαλούς πόσιμου νερού στα σπίτια τους και περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων δεν είχαν βασικές εγκαταστάσεις πλυσίματος χεριών στο σπίτι, σύμφωνα με στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και την υπηρεσία του ΟΗΕ για τα παιδιά UNICEF.
Με τους τρέχοντες ρυθμούς βελτίωσης, 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα εξακολουθούν να στερούνται ασφαλούς πόσιμου νερού στο σπίτι, μέχρι την προθεσμία του 2030.
Που εντοπίζεται ωστόσο η κρίση αυτή στον χειρότερο βαθμό;
Η κρίση του νερού είναι χειρότερη στις χώρες χαμηλού εισοδήματος — για παράδειγμα, εκτιμάται ότι το 70% του πληθυσμού της υποσαχάριας Αφρικής στερείται ασφαλών υπηρεσιών πόσιμου νερού.
Το συνέδριο, πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της υδάτινης ανασφάλειας σε ευάλωτες κοινότητες και σε περιβάλλοντα συγκρούσεων και μετά από συγκρούσεις, λέει η Carol Cherfane, διευθύντρια του Arab Center for Climate Change Policies. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα από τη UNICEF και τον ΠΟΥ λέει ότι έως και 43.000 άνθρωποι μπορεί να πέθαναν πέρυσι από ξηρασία στη Σομαλία.
Η παροχή καλύτερης πρόσβασης σε νερό για υγειονομική περίθαλψη και αποχέτευση είναι μια άλλη επείγουσα προτεραιότητα. Πάρα πολλοί άνθρωποι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να χρησιμοποιήσουν μολυσμένα αποθέματα νερού.
Στη διάσκεψη θα συζητηθεί επίσης ένα σχέδιο για τις χώρες που μοιράζονται τους υδάτινους πόρους τους να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά. Ο Συνασπισμός Διασυνοριακής Συνεργασίας για το Νερό εγκαινιάστηκε στα κεντρικά γραφεία της επιστημονικής υπηρεσίας του ΟΗΕ UNESCO στο Παρίσι στα τέλη του περασμένου έτους. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Περίπου τα 2/3 των υδάτινων πόρων στα αραβικά κράτη ρέουν έξω από τα εθνικά τους σύνορα.
Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τους υδάτινους πόρους;
Περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκεται ήδη σε κίνδυνο σοβαρής λειψυδρίας για τουλάχιστον ένα μέρος του έτους, σύμφωνα με την τελευταία (έκτη) έκθεση αξιολόγησης από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα. Αυτός ο αριθμός, είναι πιθανό να αυξηθεί λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Εάν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες φτάσουν τους 1,5°C πάνω από τις προβιομηχανικές θερμοκρασίες, η ακραία γεωργική ξηρασία αναμένεται να είναι διπλάσια, σε πολλά μέρη του κόσμου.
Θα οδηγήσει η διάσκεψη αυτή σε μια νομικά δεσμευτική συνθήκη για το νερό;
Το συνέδριο θα δημιουργήσει μια «ατζέντα δράσης για το νερό». Αλλά αυτό θα περιλαμβάνει «εθελούσιες δεσμεύσεις», λέει ο McDonnell. «Δεν υπάρχει τίποτα δεσμευτικό, δεν υπάρχει ισοδύναμο με τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα».
Επιπλέον, δεν υπάρχει κανένας κορυφαίος φορέας του ΟΗΕ που να είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή και την παρακολούθηση της προόδου για όλους τους ΣΒΑ που σχετίζονται με το νερό. «Το συνέδριο βρίσκεται σε ένα θεσμικό κενό», λέει ο Ovink. «Ενώ τώρα είμαστε πολύ απασχολημένοι με τη διάσκεψη για το νερό, δεν είμαστε πολύ απασχολημένοι με το νερό».
Αλλά η δημιουργία μιας νέας συνθήκης ή ενός θεσμικού οργάνου του ΟΗΕ θα διαρκέσει πολλά χρόνια. Αντίθετα, οι εκπρόσωποι θα ζητήσουν να δοθεί προτεραιότητα στο νερό στις υπάρχουσες συνθήκες και στο σύστημα του ΟΗΕ.
Ορισμένες χώρες θα ζητήσουν περισσότερα κονδύλια, ειδικά με τη μορφή επιχορηγήσεων για έργα όπως η αφαλάτωση του θαλασσινού νερού ή η επεξεργασία των λυμάτων. Η μεγάλη υπάρχουσα διεθνής υποστήριξη είναι δάνεια, λέει ο Omar Salameh, εκπρόσωπος του υπουργείου ύδρευσης και άρδευσης της Ιορδανίας, με έδρα το Αμμάν.
«Ωστόσο, τα δάνεια επιδεινώνουν τις οικονομικές πιέσεις στις ήδη ταλαιπωρημένες οικονομίες», αναφέρει.
