Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί μία από τις προκλήσεις για τα συστήματα υγείας, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Η ημερίδα που διοργάνωσαν η Boussias Events και το Health Daily με τίτλο «Συντονιζόμαστε ενάντια στη Μικροβιακή Αντοχή: Περνώντας από τις Διαπιστώσεις στη Δράση» στις 26 Νοεμβρίου 2024 στην Αθήνα, ανέδειξε το θέμα με ενδιαφέροντα στοιχεία.
Η Ελένη Γιαμαρέλλου, Ομ. Καθηγήτρια Παθολογίας Ε.Κ.Π.Α. – Λοιμωξιολόγος, Διευθύντρια της Α’ Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Υγεία, Επίτιμη Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Χημειοθεραπείας, Μελος Academia Europaea, παρουσίασε ανησυχητικά στοιχεία για τη μικροβιακή αντοχή παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας. Όπως ανέφερε, η χώρα μας παρά τα όποια μέτρα έχουν ληφθεί συνεχίζει να είναι πρώτη στην υπερκατανάλωση αντιβιοτικών αλλά και στις νοσοκομειακές λοιμώξεις. Το 2020 στην Ελλάδα καταγράφηκαν 2.000 θάνατοι από πολυανθεκτικά μικρόβια σε πληθυσμό 10 περίπου εκατομμυρίων, στην Ιταλία 8.000 θάνατοι σε πληθυσμό 45 εκατ., ενώ στη Σουηδία που έχει τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα καταγράφηκαν 300 θάνατοι από πολυανθεκτικά μικρόβια.
Ο Βιοπαθολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Μικροβιολογίας της Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος, τόνισε ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες επηρεάζουν και επηρεάζονται από το συνολικό περιβάλλον. Διεθνείς Οργανισμοί, Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, υποστηρίζουν το One Health, αναλαμβάνοντας δράση με την παραδοχή ότι η ανθρώπινη υγεία είναι αδιαχώριστη από την υγεία των ζώων και την ισορροπία των περιβάλλοντος, επομένως κάθε στρατηγική ανάπτυξης και προστασίας της Δημόσιας Υγείας θα πρέπει να αντιμετωπίζει τους παραπάνω τομείς ως ενιαίο σύνολο.
«Η αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής αποτελεί προτεραιότητα για την ΕΕ για πάνω από 20 χρόνια», δήλωσε στην ομιλία της η Domenech Amado, Διευθύντρια DG SANTE. Όπως ανέφερε, στην Ευρώπη ήδη κάθε χρόνο 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας μη θεραπεύσιμων λοιμώξεων, ενώ υπολογίζεται ότι εάν δεν ληφθούν μέτρα μέχρι το 2050 παγκοσμίως θα έχουν χαθεί εξ’αιτίας της ΜΑ 14 εκατ. άνθρωποι.
Ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Τμήμα Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Χρήστος Λιονής, αναφέρθηκε στο SOCIOMED, Happy Patient και IMAGINE Project, στον ρόλο της Πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και στα συμπεράσματα ότι: η συνταγογραφική πρακτική στην ΠΦΥ προσδιορίζεται από πολλούς παράγοντες που η ανάλυση τους θα μπορούσε να επηρεάσει την ακατάλληλη συνταγογράφηση, οι συνδυασμένες παρεμβάσεις σε ιατρούς, φαρμακοποιούς και ασθενείς είναι πολλά υποσχόμενες, η ενημέρωση των ιατρών στην ΠΦΥ σε σχέση με την αντιμικροβιακή αντοχή δεν είναι αρκετή για την αλλαγή της συνταγογραφικής πρακτικής, ο ρόλος των φαρμακοποιών στης ασφάλεια και τη συμπληρωματική ενημέρωση των ασθενών μοιάζει σημαντικός, χρειάζεται όμως συντονισμός και ότι η συζευγμένη (διασυνδεδεμένη) ΠΦΥ φαίνεται να είναι απαραίτητη για τη μείωση της μικροβιακής αντοχής.
Ο Νικόλαος Σύψας, Παθολόγος - Λοιμωξιολόγος, Καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας – Λοιμωξιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων, Επιστημονικός/Διοικητικός Υπεύθυνος Μονάδας Λοιμώξεων – COVID ΓΝΑ "Λαϊκό", εστίασε στη διάσταση του προβλήματος της Μικροβιακής Αντοχής ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του συστήματος υγείας. Ο κ. Σύψας τόνισε ότι η «αόρατη πανδημία» αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας στην Ελλάδα.
Στην επόμενη ενότητα με συντονιστή τον Σπυρίδωνα Σαπουνά, Ιατρό Ενδοκρινολόγο, Β’ Αντιπρόεδρο Δ.Σ., Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου (Ε.Ο.Φ) συζητήθηκαν οι πρωτοβουλίες για την Αντιμετώπιση του Προβλήματος στην Ελλάδα και Ευρώπη. Ο Χρήστος Τριανταφύλλου, Project Officer Quality of Care, WHO Athens Quality of Care and Patient Safety Office, ανέπτυξε τις δράσεις και τη συμβολή του ΠΟΥ/Ευρώπης στην αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής. «Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2022 το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (European Centre for Disease Prevention and Control-ECDC) εκτιμάται ότι, σε ολόκληρη την ΕΕ, την Ισλανδία και τη Νορβηγία, περισσότερα από 35.000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από λοιμώξεις από μικρόβια με αντοχή στα αντιβιοτικά. Οι λοιμώξεις αυτές επιφέρουν στην ΕΕ πρόσθετο κόστος υγειονομικής περίθαλψης ύψους 1,5 δισ. ευρώ και απώλειες στην παραγωγικότητα. H Ελλάδα είναι σταθερά ανάμεσα στις χώρες που έχουν υψηλή χρήση των αντιβιοτικών τόσο στην κοινότητα όσο και στα νοσοκομεία, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει και αυξημένη μικροβιακή αντοχή», τόνισε μεταξύ άλλων ο Θεοκλής Ζαούτης, Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος CLEO, Καθηγητής Παιδιατρικής Β Τμημα ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή Perelman του Πανεπιστημίου της Pennsylvania, Τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων, Νοσοκομείο Παίδων Philadelphia (CHOP).
Ο Δημήτριος Χατζηγεωργίου, Υπτχος ε.α. (ΥΙ), επίτιμος Διευθυντής της Διεύθυνσης Υγειονομικού (ΔΥΓ) του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ), αναπληρωματικό Μέλος του ΔΣ του ΕΟΔΥ και Επιστημονικός Σύμβουλος ΕΟΔΥ, Μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής (Advisory Forum) του ECDC, τακτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Αντιμετώπισης Κρίσεων του Υπ. Υγείας, τακτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ελέγχου Λοιμώξεων, ανέφερε ότι στον ΕΟΔΥ υπάρχει πλέον καινούργια Διεύθυνση που ασχολείται ειδικά με το θέμα της ΜΑ και των νοσοκομειακών λοιμώξεων.
Ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Μιχάλης Χειμώνας, σημείωσε πως το 2019 εκτιμάται ότι 5 εκατομμύρια θάνατοι σημειώθηκαν παγκοσμίως. Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα από τον ECDC, η Ελλάδα καταγράφει την υψηλότερη συχνότητα λοιμώξεων που οφείλονται σε ανθεκτικά σε αντιβιοτικά βακτήρια και την υψηλότερη θνησιμότητα (2.013 θάνατοι ετησίως).
Στα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα της Μικροβιακής Αντοχής στην Ελλάδα επικεντρώθηκαν οι ομιλητές σε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Μικροβιακή Αντοχή: Οικοδομώντας ένα Βιώσιμο Μέλλον». Απαντώντας σε ερώτηση του Καθηγητή Παθολογικής Φυσιολογίας – Λοιμωξιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Νικόλαου Σύψα που συντόνιζε τη συζήτηση, η ΓΓ Γραμματέας Δημόσιας Υγείας Φωφώ Καλύβα, δήλωσε ότι το πρόβλημα της Μικροβιακής Αντοχής (ΜΑ) ήταν και εξακολουθεί να είναι προτεραιότητα για το υπουργείο Υγείας, και αυτό φαίνεται και από τις νομοθετικές ρυθμίσεις και τις δράσεις που υλοποιούνται τόσο από τη ΓΓ Δημόσιας Υγείας όσο και από τον ΕΟΔΥ. Ωστόσο αυτό που διαφοροποιεί την κατάσταση σήμερα είναι ότι αυτές οι δράσεις είναι κοστολογημένες και έχει βρεθεί χρηματοδότηση τόσο από ευρωπαϊκά όσο και από εθνικά κονδύλια. Στην ερώτηση του κ Σύψα για το εάν ο ΕΟΔΥ έχει τους ανθρώπινους και τους οικονομικούς πόρους για το έργο της πάταξης της ΜΑ, ο Δημήτριος Χατζηγεωργίου που συμμετείχε στο πάνελ, απάντησε ότι ο ΕΟΔΥ δεν έχει όσους ανθρώπους θα χρειαζόταν, ωστόσο με το καινούργιο οργανόγραμμα που θα υπογραφεί σύντομα και με το οποίο θα υπάρχει ξεχωριστή διεύθυνση μέσα στον Οργανισμό για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις αυτή έλλειψη θα αμβλυνθεί. Επίσης πρόσθεσε ότι οι δράσεις αυτή τη φορά είναι κοστολογημένες ενώ μέσω των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται, θα προσληφθεί προσωπικό όπως γιατροί, φαρμακοποιοί, νοσοκόμοι κλπ. που θα διανεμηθούν στα νοσοκομεία της χώρας και θα παίξουν τεράστιο ρόλο στην αντιμετώπιση των νοσοκομειακών λοιμώξεων.
Η Πρόεδρος της ΠΕΦΝΙ και Μέλος ΔΣ της European Association of Hospital Pharmacists (EAHP), Δέσποινα Μακριδάκη, υπεραμύνθηκε του ρόλου των κλινικών φαρμακοποιών, ο οποίος όπως τόνισε δεν είναι να συλλέγει στοιχεία για την ΜΑ στα νοσοκομεία αλλά να συνεργάζεται με την Επιτροπή Νοσοκομειακών, να συμβουλεύει, να παρεμβαίνει και να συμβάλλει στη λήψη αποφάσεων. Ωστόσο, όπως τόνισε, στα ελληνικά νοσοκομεία οι κλινικοί φαρμακοποιοί είναι ελάχιστοι με δύο μόνο φαρμακοποιούς να υπηρετούν σε ιδρύματα 800 κλινών. Σημείωσε επίσης ότι η εξειδίκευση της κλινικής φαρμακολογίας δεν μοριοδοτείται στις προσλήψεις του ΑΣΕΠ.
Στην συρρίκνωση του ανθρώπινου δυναμικού στα εργαστήρια των νοσοκομείων αναφέρθηκε ο Γκίκας Μαγιορκίνης, Ιατρός, Βιοπαθολόγος, Αν. Καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ. Όπως είπε υπάρχουν πολλές θέσεις αλλά δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την ειδικότητα. Πρόσθεσε επίσης ότι στην Ελλάδα τα εργαστήρια πάσχουν και από την έλλειψη νέων τεχνολογιών. Επιπλέον ο κ. Μαγιορκίνης συμπλήρωσε ότι οι νέες τεχνολογίες χρειάζονται και για την ιχνηλάτηση που θα οδηγήσει σε πιο στοχευμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται πλήρης αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου για τον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων τόνισε κλείνοντας ο κ Σύψας, με την κ. Καλύβα να σημειώνει ότι αυτό θα γίνει και πλέον έχουμε στη διάθεσή μας και νέα εργαλεία και περισσότερη χρηματοδότηση αλλά, κυρίως τη βούληση να νικήσουμε την απειλή της μικροβιακής αντοχής.
Στη δεύτερη Στρογγυλή Τράπεζα -και τελευταία ενότητα της Ημερίδας- με τίτλο «Ο Ρόλος των Συλλόγων Ασθενών στην Ενημέρωση & Ευαισθητοποίηση για την Αντιμικροβιακή Αντοχή», η Μένια Κουκουγιάννη, Εκπρόσωπος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Συνιδρύτρια ΑμΚΕ ΚΑΡΚΙΝΑΚΙ, συντονίστρια και ομιλήτρια της στρογγυλής τράπεζας, ανέφερε ότι για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η μικροβιακή αντοχή, δεν αρκεί μόνο η ευαισθητοποίηση, η ενημέρωση, η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, η τήρηση των υγειονομικών κανόνων. Απαιτείται αλλαγή πολιτικών, που να επικεντρώνεται στον ασθενή. Η ενεργοποίηση των ασθενών και των πολιτών είναι απαραίτητη για την θεμελίωση μιας δυναμικής φωνής που θα συνεργαστεί με την πολιτική ηγεσία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη συνέχεια η Δήμητρα Γιανκούλα, Νοσηλεύτρια Επιτήρησης Λοιμώξεων του προγράμματος GRIPP-SNF τόνισε ότι η μικροβιακή αντοχή είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Πίσω από τους αριθμούς, είναι υπαρκτά πρόσωπα, που οι ιστορίες τους πρέπει να ακουστούν. Η μικροβιακή αντοχή είναι αόρατη όχι όμως οι ασθενείς.
