Μία βασική παρανόηση σχετικά με την υπνοθεραπεία έρχεται να αποσαφηνίσει μιλώντας στο HealthStat η Τόνια Νικολαΐδη, Θετικός Ψυχολόγος BSc., Msc., Mindfulness Coaching - NLP & Hypnotherapy Master Practitioner, εξηγώντας παράλληλα πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα της μεθόδου και σε ποιες περιπτώσεις προτείνεται.

- HS: Τι είναι η υπνοθεραπεία και πότε προτείνεται;

Τόνια Νικολαΐδη: «Το πρώτο πράγμα που πάντα μου έρχεται να πω για την υπνοθεραπεία είναι πως… «δεν είναι αυτό που φαντάζεσαι»!!!...

Η υπνοθεραπεία είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη θεραπευτική προσέγγιση που χρησιμοποιεί την ύπνωση για να βοηθήσει το άτομο να αποκτήσει πρόσβαση στο υποσυνείδητό του, να επεξεργαστεί εσωτερικές συγκρούσεις και να υιοθετήσει πιο λειτουργικές σκέψεις και συμπεριφορές.

Βασίζεται σε έρευνες της νευροεπιστήμης και της ψυχολογίας και είναι αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα ως μια αποτελεσματική μέθοδος για την αντιμετώπιση ποικίλων ψυχολογικών και σωματικών δυσκολιών.

Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, τα οφέλη της υπνοθεραπείας δεν οφείλονται στο φαινόμενο placebo (το placebo effect αναφέρεται στη βελτίωση της υγείας ενός ατόμου λόγω της πεποίθησης ότι λαμβάνει μια αποτελεσματική θεραπεία, ακόμη κι αν η θεραπεία είναι ανενεργή).

Στην υπνοθεραπεία, όμως, η αποτελεσματικότητα προκύπτει από πραγματικές νευροβιολογικές διεργασίες, καθώς ενεργοποιούνται συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την προσοχή, τη μνήμη και τη συναισθηματική ρύθμιση - διαφορετικές από εκείνες που ενεργοποιούνται στο placebo effect.

Η υπνοθεραπεία προτείνεται για τη διαχείριση άγχους, φοβιών, χρόνιου πόνου, διαταραχών ύπνου, εθισμών και ψυχοσωματικών προβλημάτων. Μπορεί, επίσης, να βελτιώσει την αυτοπεποίθηση και την ανθεκτικότητα σε καταστάσεις στρες. Είναι αποτελεσματική κυρίως όταν εφαρμόζεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο θεραπευτή και όταν το άτομο είναι δεκτικό και συμμετέχει ενεργά στη θεραπευτική διαδικασία.

Η λανθασμένη αντίληψη της υπνοθεραπείας λόγω κινηματογραφικών στερεοτύπων: Μία από τις βασικές παρανοήσεις γύρω από την υπνοθεραπεία προέρχεται από τον τρόπο που παρουσιάζεται σε αμερικανικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. Συχνά, η ύπνωση εμφανίζεται ως μια μεταφυσική διαδικασία, όπου το άτομο χάνει εντελώς τον έλεγχο του εαυτού του και υπακούει τυφλά στις εντολές του υπνωτιστή. Σε αυτές τις κινηματογραφικές απεικονίσεις, ο υπνωτισμένος φαίνεται να βρίσκεται σε μια κατάσταση παροξυσμού, να κάνει πράγματα που δεν επιθυμεί και να ξυπνά χωρίς καμία ανάμνηση της εμπειρίας του.

Στην πραγματικότητα, η υπνοθεραπεία δεν έχει καμία σχέση με αυτή την εικόνα. Το άτομο δεν χάνει τη συνείδησή του ούτε την ικανότητα ελεύθερης βούλησης. Αντίθετα, βρίσκεται σε μια βαθιά χαλαρή και συγκεντρωμένη κατάσταση, όπου έχει αυξημένη εσωτερική επίγνωση και μπορεί να απορροφήσει θετικές υποβολές που το βοηθούν να επεξεργαστεί σκέψεις και συναισθήματα. Ο θεραπευόμενος θυμάται τη συνεδρία και έχει πλήρη έλεγχο των επιλογών του.

Για να καταρριφθεί εντελώς αυτός ο μύθος, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά τη διάρκεια της υπνοθεραπείας, το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή που βρισκόμαστε λίγο πριν μας πάρει ο ύπνος. Αυτές τις στιγμές - ίσως έχει τύχει σε πολλούς από εμάς - είναι πιθανόν να μας έρθει ξαφνικά η απάντηση σε ένα δίλημμα που είχαμε μέσα στη μέρα ή μια πολύ καλή ιδέα σχετικά με κάτι που μας απασχολεί.

Είναι η ώρα που καταλαγιάζει μέσα στο κεφάλι μας ο θόρυβος από την υπερβολική σκέψη, οπότε βαθύτερα κρυμμένη γνώση και συναισθήματα βρίσκουν διέξοδο και αναδύονται στην επιφάνεια.

Αυτή η κατάσταση αυξημένης διαύγειας είναι η πραγματική βάση της υπνοθεραπείας - όχι η εικόνα της «μαγικής ύπνωσης» που παρουσιάζεται στον κινηματογράφο. Όμως, αυτή η λανθασμένη κινηματογραφική απεικόνιση συχνά δημιουργεί φόβο ή δυσπιστία προς την υπνοθεραπεία, εμποδίζοντας πολλούς ανθρώπους να επωφεληθούν από τις πραγματικές θεραπευτικές της δυνατότητες. Είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι πρόκειται για μια επιστημονική μέθοδο που βασίζεται στην ψυχολογία και όχι σε κάποια μορφή «νοητικού ελέγχου»».

- HS: Πώς πραγματοποιείται μία συνεδρία υπνοθεραπείας; Έχει διαφορές ως προς το αποτέλεσμα ή ως προς τα άτομα που απευθύνεται συγκριτικά με μία απλή συνεδρία ψυχοθεραπείας;

Τόνια Νικολαΐδη: «Μια συνεδρία υπνοθεραπείας ξεκινά με μια εισαγωγική συζήτηση, όπου ο θεραπευτής συλλέγει πληροφορίες για το ζήτημα που απασχολεί το άτομο και εξηγεί τη διαδικασία.

Στη συνέχεια, ο θεραπευόμενος καθοδηγείται σε μια κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης μέσω αναπνοών, οραματισμών ή επαναλαμβανόμενων λεκτικών υποβολών. Σε αυτή την κατάσταση, το άτομο διατηρεί την επίγνωσή του αλλά είναι πιο δεκτικό σε προτάσεις που στοχεύουν στην αναδόμηση αρνητικών πεποιθήσεων, στη διαχείριση συναισθημάτων ή στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.

Η συνεδρία ολοκληρώνεται με σταδιακή επαναφορά στην εγρήγορση και συζήτηση των εμπειριών του θεραπευόμενου.

Σε σύγκριση με την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία, η υπνοθεραπεία διαφέρει ως προς τη μέθοδο πρόσβασης στο υποσυνείδητο. Ενώ η κλασσική ψυχοθεραπεία βασίζεται στη συνειδητή επεξεργασία σκέψεων και συναισθημάτων μέσω διαλόγου, η υπνοθεραπεία αξιοποιεί την αυξημένη δεκτικότητα του ατόμου σε μια τροποποιημένη κατάσταση συνείδησης.

Ως προς τα αποτελέσματα, η υπνοθεραπεία συχνά προσφέρει ταχύτερες αλλαγές σε θέματα όπως φοβίες, άγχος, εθισμούς και ψυχοσωματικά προβλήματα. Ωστόσο, δεν είναι ιδανική για όλους. Άτομα με δυσκολία να αφεθούν στη διαδικασία ή με σοβαρές ψυχικές διαταραχές μπορεί να ωφεληθούν περισσότερο από πιο κλασικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις».

- HS: Πόσο διαδεδομένη είναι η υπνοθεραπεία στη χώρα μας;

Τόνια Νικολαΐδη: «Η υπνοθεραπεία δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα όσο σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου αποτελεί μια αναγνωρισμένη και ευρέως χρησιμοποιούμενη θεραπευτική προσέγγιση. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και μεγαλύτερη αποδοχή της μεθόδου, τόσο από επαγγελματίες ψυχικής υγείας όσο και από το κοινό.

Ένας βασικός λόγος που η υπνοθεραπεία δεν είναι ακόμη πολύ διαδεδομένη είναι η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης και επίσημης εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Σε πολλές περιπτώσεις, συγχέεται με τη σκηνική ύπνωση, γεγονός που δημιουργεί παρανοήσεις για την πραγματική της φύση και εφαρμογή.

Επιπλέον, δεν υπάρχει ευρεία θεσμική κατοχύρωση της υπνοθεραπείας, κάτι που επηρεάζει την εμπιστοσύνη του κοινού και περιορίζει τη διάδοσή της.

Ωστόσο, οι αυξανόμενες ανάγκες για εναλλακτικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η ενσωμάτωση τεχνικών χαλάρωσης και αυτογνωσίας στην καθημερινή ζωή οδηγούν σε μεγαλύτερη αποδοχή της υπνοθεραπείας. Πλέον, αρκετοί ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές τη χρησιμοποιούν ως συμπληρωματική μέθοδο σε θέματα όπως η διαχείριση άγχους, οι φοβίες και η βελτίωση της αυτοπεποίθησης.

Παρότι η υπνοθεραπεία δεν είναι ακόμη ευρέως αναγνωρισμένη στην Ελλάδα, η τάση δείχνει ότι κερδίζει έδαφος, ειδικά στο πλαίσιο της ολιστικής προσέγγισης της ψυχικής υγείας».

- HS: Μπορείτε να μας αναφέρετε δύο παραδείγματα ασθενών και τα οφέλη που θα αποκομίσουν από την υπνοθεραπεία;

Τόνια Νικολαΐδη: «1. Ασθενής με Χρόνιο Άγχος και Αυτοπεριοριστικές Πεποιθήσεις.

Η Μαρία, 35 ετών, εργάζεται σε ένα απαιτητικό περιβάλλον και βιώνει έντονο άγχος, αίσθηση ανεπάρκειας και φόβο αποτυχίας. Παρότι είναι ικανή, δυσκολεύεται να αναλάβει νέες ευθύνες λόγω εσωτερικών αναστολών. Μέσω της υπνοθεραπείας, μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στις υποσυνείδητες πεποιθήσεις που ενισχύουν τον φόβο της και να τις αναπλαισιώσει με νέες, ενδυναμωτικές σκέψεις. Με την καθοδήγηση του θεραπευτή, θα εξασκηθεί σε τεχνικές αυτοπεποίθησης, μειώνοντας το άγχος και ενισχύοντας την πίστη στις ικανότητές της.

2. Ασθενής με Φοβία προς τις Πτήσεις.

Ο Γιώργος, 42 ετών, έχει έντονο φόβο για τις πτήσεις, κάτι που επηρεάζει την επαγγελματική και προσωπική του ζωή, καθώς αποφεύγει ταξίδια που είναι σημαντικά γι’ αυτόν. Η υπνοθεραπεία μπορεί να τον βοηθήσει να επανεπεξεργαστεί την υποσυνείδητη ρίζα του φόβου του, να μειώσει τη σωματική του αντίδραση μέσω τεχνικών χαλάρωσης και να δημιουργήσει νέες νοητικές συνδέσεις που θα του επιτρέψουν να αισθανθεί μεγαλύτερη ασφάλεια.

Και στις δύο περιπτώσεις, η υπνοθεραπεία λειτουργεί ως εργαλείο αλλαγής, βοηθώντας τα άτομα να ξεπεράσουν βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους».