Ογδόντα εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από γλαύκωμα, με τους μισούς σχεδόν από αυτούς να μην το γνωρίζουν. Αν όμως το γλαύκωμα μείνει χωρίς θεραπεία, προκαλεί μη αναστρέψιμες βλάβες στην όραση που μπορεί να οδηγήσουν τελικά στην τύφλωση. Το 2040 υπολογίζεται ότι 22 εκατομμύρια άνθρωποι θα είναι τυφλοί εξαιτίας του.
Με αφορμή τον Ιανουάριο, που έχει καθιερωθεί ως Μήνας Ενημέρωσης για το Γλαύκωμα, ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, διαλύει τους πιο συνηθισμένους μύθους γι' αυτό:
Μύθος 1: Το γλαύκωμα προσβάλλει μόνο τους ηλικιωμένους.
Τι ισχύει: Είναι γεγονός ότι τα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν γλαύκωμα ανοικτής γωνίας (είναι ο πιο συχνός τύπος). Μάλιστα μετά την ηλικία των 70 ετών ο κίνδυνος είναι τρεις έως οκτώ φορές μεγαλύτερος, απ' ό,τι στην ηλικία 40-49 ετών.
Ωστόσο άλλες μορφές της οφθαλμοπάθειας μπορεί να εκδηλωθούν και σε νεότερα άτομα. Στις ηλικίες 20 έως 50 ετών, π.χ., μπορεί να παρουσιαστεί μελαγχρωματικό γλαύκωμα και στα βρέφη μπορεί να παρουσιαστεί συγγενές (εκ γενετής) γλαύκωμα, λόγω μη φυσιολογικής ανάπτυξης των ματιών κατά την ενδομήτρια ζωή.
Επιπλέον, ορισμένες άλλες οφθαλμοπάθειες (π.χ. ραγοειδίτιδα) μπορεί να οδηγήσουν σε δευτεροπαθές γλαύκωμα. Το ίδιο και ορισμένες παθήσεις (π.χ. διαβήτης, δρεπανοκυτταρική αναιμία), οι τραυματισμοί των ματιών και η μακροχρόνια λήψη στεροειδών φαρμάκων (κορτιζόνη).
Τέλος, υπάρχει περίπτωση να εκδηλώσει κάποιος οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας. Αυτό είναι μία επείγουσα κατάσταση που παρατηρείται συνήθως σε ασθενείς με υπερμετρωπία και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιατί μπορεί γρήγορα να οδηγήσει στην τύφλωση.
Μύθος 2: Έχει προειδοποιητικά συμπτώματα
Τι ισχύει: Η πιο συχνή μορφή της οφθαλμοπάθειας (το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας) δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδια. Μόνο όταν εξελιχθεί αρκετά και προκαλέσει μείωση της περιφερειακής όρασης (είναι η πρώτη που μειώνεται) γίνεται αντιληπτό.
Παρά, εξάλλου, την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι είναι επώδυνη η αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του ματιού (ενδοφθάλμια πίεση) που συχνά το προκαλεί, η αύξηση αυτή είναι εντελώς ανώδυνη. Ο μόνος τρόπος για να γίνει εγκαίρως αντιληπτό το γλαύκωμα είναι με τον τακτικό προσυμπτωματικό (προληπτικό) έλεγχο της όρασης.
Μύθος 3: Αναπτύσσεται μόνο όταν κάποιος έχει αυξημένη πίεση στα μάτια
Τι ισχύει: Η υψηλή ενδοφθάλμια πίεση είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για γλαύκωμα, διότι μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο οπτικό νεύρο. Επιπλέον, η μείωσή της μπορεί να σταματήσει την απώλεια της όρασης λόγω του γλαυκώματος.
Εντούτοις, δεν αναπτύσσουν γλαύκωμα όλοι οι άνθρωποι με υψηλή ενδοφθάλμια πίεση. Υπάρχουν επίσης πολλοί ασθενείς με γλαύκωμα και βλάβες στο οπτικό νεύρο, οι οποίοι έχουν φυσιολογική ενδοφθάλμια πίεση. Η ακριβής αιτία του στους ασθενείς αυτούς δεν είναι γνωστή. Έχει όμως παρατηρηθεί ασυνήθιστη ευαισθησία στο οπτικό νεύρο και μειωμένη ροή αίματος σε αυτό.
Μύθος 4: Δεν μπορεί να έχει γλαύκωμα κάποιος που βλέπει καθαρά
Τι ισχύει: Όπως προαναφέρθηκε, το γλαύκωμα στα αρχικά του στάδια είναι ασυμπτωματικό, επομένως μπορεί κάλλιστα κάποιος να βλέπει καθαρά και να πάσχει από τη νόσο. Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά αποκαλείται «σιωπηρός κλέφτης» της όρασης.
Μύθος 5: Κανείς στην οικογένειά μου δεν έχει γλαύκωμα, άρα δεν κινδυνεύω
Τι ισχύει: Αν και το οικογενειακό ιστορικό αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξή του, η απουσία του δεν εγγυάται πως δεν θα αναπτυχθεί. Αντιθέτως, οι περισσότεροι πάσχοντες δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Είναι όμως σημαντικό όταν το εκδηλώνει ένα άτομο, να ελέγχονται προληπτικά για τη νόσο οι εξ αίματος συγγενείς του.
Μύθος 6: Αν κάποιος εκδηλώσει γλαύκωμα, αναπόφευκτα θα χάσει την όρασή του
Τι ισχύει: Μολονότι δεν υπάρχει τρόπος να ιαθεί το γλαύκωμα, υπάρχουν πολλές θεραπείες που σταματούν την εξέλιξή του και προστατεύουν σε σημαντικό βαθμό από την περαιτέρω μείωση της όρασης. Στις θεραπείες αυτές συμπεριλαμβάνονται τοπικά και εγχεόμενα φάρμακα, χάπια από το στόμα και διάφορες επεμβάσεις (με λέιζερ ή συμβατικές). Με τις θεραπείες αυτές μπορεί να αποτραπούν οι βλάβες στο οπτικό νεύρο και έτσι η τύφλωση. Ωστόσο οι βλάβες που θα αναπτυχθούν έως ότου γίνει η διάγνωση και αρχίσει η θεραπεία, είναι μη αναστρέψιμες.
Μύθος 7: Δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης
Τι ισχύει: Η έγκαιρη διάγνωση είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης των βλαβών που προκαλεί το γλαύκωμα στα μάτια όταν καθυστερήσει η διάγνωσή του.
Σε όσους έχουν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξή του (π.χ. οικογενειακό ιστορικό) συνιστάται να αρχίζει ο προσυμπτωματικός έλεγχος από την ηλικία των 35 ετών. Τη συχνότητα θα την προσδιορίσει ο οφθαλμίατρος κατά περίπτωση.
Στους υπόλοιπους ενήλικες συνιστάται να γίνεται προληπτικός έλεγχος μία φορά κάθε 1-3 χρόνια στις ηλικίες 40-54 ετών και μετά μία φορά κάθε 1-2 χρόνια έως τα 64 έτη. Στη συνέχεια ο έλεγχος πρέπει να γίνεται μία ή δύο φορές τον χρόνο.
