Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι μια ψυχική διαταραχή κατά την οποία το άτομο έχει υπερβολική αίσθηση της προσωπικής του αξίας και επιδιώκει έντονα την προσοχή και τον θαυμασμό των άλλων. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή μπορεί να δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να νοιαστούν για τα συναισθήματα των άλλων. Ωστόσο, πίσω από τη μάσκα της υπερβολικής αυτοπεποίθησης, συχνά κρύβεται αμφιβολία για την αυτοεκτίμησή τους, με αποτέλεσμα να πληγώνονται εύκολα από την παραμικρή κριτική.

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε διάφορους τομείς της ζωής, όπως στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην εργασία, στις σπουδές ή και στα οικονομικά. Συχνά, τα άτομα με τη διαταραχή αυτή αισθάνονται δυστυχισμένα ή απογοητευμένα όταν δεν λαμβάνουν την ειδική μεταχείριση ή τον θαυμασμό που θεωρούν ότι δικαιούνται. Οι σχέσεις τους μπορεί να είναι ταραχώδεις και συχνά οι άλλοι γύρω τους αισθάνονται ότι είναι δύσκολο να συνυπάρξουν.

Η διαταραχή αυτή παρατηρείται συχνότερα στους άνδρες και συνήθως εμφανίζεται κατά την εφηβεία ή στις αρχές της ενηλικίωσης. Ορισμένα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν στοιχεία ναρκισσισμού, κάτι που είναι συχνά αναμενόμενο για την ηλικία τους και δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξουν ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας στο μέλλον.

Παρόλο που η ακριβής αιτία της διαταραχής δεν είναι γνωστή, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η υπερπροστατευτική ή αμελής ανατροφή μπορεί να επηρεάσει την εκδήλωση της διαταραχής σε παιδιά που έχουν προδιάθεση για αυτή. Τα γονίδια και άλλοι παράγοντες ενδέχεται επίσης να παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας - Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας ποικίλλουν σε ένταση και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Υπερβολική αίσθηση της προσωπικής τους σημασίας και συνεχή ανάγκη για υπερβολικό θαυμασμό.
• Αίσθηση ότι δικαιούνται ειδικά προνόμια και μεταχείριση.
• Προσδοκία αναγνώρισης ανωτερότητας, ακόμη και χωρίς επιτεύγματα.
• Τάση να μεγεθύνουν τις ικανότητες και τα επιτεύγματά τους.
• Εμμονή με φαντασιώσεις για επιτυχία, δύναμη, ομορφιά ή τον «τέλειο» σύντροφο.
• Πίστη ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους και ότι μπορούν να συναναστρέφονται μόνο με εξίσου «ξεχωριστά» άτομα.
• Κριτική στάση και περιφρόνηση προς όσους θεωρούν «ασήμαντους».
• Απαίτηση για ειδική μεταχείριση και συμμόρφωση των άλλων στις επιθυμίες τους χωρίς αντιρρήσεις.
• Εκμετάλλευση των άλλων για προσωπικό όφελος.
• Αδυναμία ή απροθυμία να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων.
• Ζήλια για τους άλλους και πεποίθηση ότι οι άλλοι τους ζηλεύουν.
• Αλαζονική συμπεριφορά, συνεχής επίδειξη και υπεροψία.
• Επιμονή στην απόκτηση των καλύτερων πραγμάτων — για παράδειγμα, το καλύτερο αυτοκίνητο ή το καλύτερο γραφείο.

Παράλληλα, τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες να δεχτούν κριτική. Συχνά μπορεί:

• Να εκνευρίζονται ή να γίνονται ανυπόμονα όταν δεν λαμβάνουν ειδική μεταχείριση.
• Να έχουν δυσκολίες στις κοινωνικές τους σχέσεις και να αισθάνονται εύκολα ότι υποτιμώνται.
• Να αντιδρούν με οργή ή περιφρόνηση, προσπαθώντας να μειώσουν τους άλλους για να φαίνονται ανώτεροι.
• Να δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να προσαρμοστούν σε αλλαγές.
• Να αποσύρονται ή να αποφεύγουν καταστάσεις όπου υπάρχει πιθανότητα αποτυχίας.
• Να νιώθουν κατάθλιψη και κυκλοθυμία εξαιτίας της αδυναμίας τους να φτάσουν την τελειότητα.
• Να έχουν κρυφά συναισθήματα ανασφάλειας, ντροπής και φόβο ότι θα αποκαλυφθούν ως ανεπαρκείς.

Πότε να απευθυνθείτε σε ειδικό

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας συχνά δεν θεωρούν ότι κάτι μπορεί να μην πηγαίνει καλά με τον εαυτό τους και γι' αυτό συνήθως δεν αναζητούν θεραπεία. Αν ζητήσουν βοήθεια, είναι πιο πιθανό να γίνει λόγω συμπτωμάτων κατάθλιψης, χρήσης ουσιών ή άλλων ψυχικών προβλημάτων. Τα πλήγματα στην αυτοεκτίμησή τους μπορεί να κάνουν δύσκολη την αποδοχή και τη συνέχιση της θεραπείας.

Αν αναγνωρίζετε στοιχεία της προσωπικότητάς σας που παραπέμπουν στη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή αν υποφέρετε από κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε έναν αξιόπιστο επαγγελματία υγείας ή ψυχικής υγείας. Η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει την ποιότητα ζωής σας.