Ο θάνατος του φοιτητή που πέθανε από μηνιγγίτιδα στην Πάτρα έχει συγκλονίσει το πανελλήνιο και από τις πρώτες ώρες όσα άτομα είχαν έρθει σε επαφή με τον 20χρονο έλαβαν χημειοπροφύλαξη.

Το Πανεπιστήμιο Πατρών ανέβαλε την εξεταστική και η επιστημονική κοινότητα είναι σε εγρήγορση. Τόσο ο ΕΟΔΥ, όσο και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Παιδιάτρων εξέδωσαν σχετικές ανακοινώσεις με στόχο να ενημερωθούν οι πολίτες, αλλά και να εμβολιαστούν τα παιδιά.

Τι όμως συμβαίνει με το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας

Το HealthStat συνομίλησε χθες με καθηγητές ιατρικής και επεσήμαναν ότι ο εμβολιασμός είναι άκρως απαραίτητος. «Παρέχει σημαντική προστασία, ιδιαίτερα σε βρέφη, εφήβους και νεαρά άτομα. Πραγματοποιείται σε τρεις δόσεις και ειδικά στα βρέφη και τα παιδιά κάτω των 12 μηνών, το εμβόλιο μπορεί να μειώσει τη νοσηρότητα ακόμη και κατά 70-90%».

Πότε έχουμε ανοσία: «Αν σήμερα κάνουμε το εμβόλιο θα αποκτήσουμε ανοσία σε 2 με 3 εβδομάδες» συμπλήρωσαν οι ειδικοί και πρόσθεσαν ότι τώρα είναι το πικ της μηνιγγίτιδας η οποία… συμβαδίζει χρονικά με την γρίπη.

Μάλιστα μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με στενή επαφή μέσω αναπνευστικών εκκρίσεων ή του σιέλου.

Πόσα εμβόλια υπάρχουν στην Ελλάδα: Στη χώρα μας, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, κυκλοφορεί μονοδύναμο εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου C (MCC) το οποίο χορηγείται σε μία δόση στους 12 μήνες. Το εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου της οροομάδας C έχει αποδεδειγμένα ελέγξει τη νόσο από τη συγκεκριμένη οροομάδα όπου έχει εφαρμοστεί συστηματικός εμβολιασμός, όπως για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο.

Στη χώρα μας κυκλοφορεί επίσης τετραδύναμο συζευγμένο μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο για τις οροομάδες A, C, W και Y (MenACWY) το οποίο χορηγείται σε άτομα ηλικίας 11 ετών έως και 18 ετών, ανεξάρτητα αν έχει προηγηθεί εμβολιασμός με MCC.

Σε βρέφη και παιδιά αυξημένου κινδύνου και ηλικίας ≥2 μηνών χορηγείται το MenACWY σε 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 2 μηνών και αναμνηστικές δόσεις ανάλογα με την ηλικία. Εάν έχει προηγηθεί το MCC η 1η δόση του MenACWY θα πρέπει να γίνεται με μεσοδιάστημα ενός μηνός.

Επίσης, είναι διαθέσιμα δύο πρωτεϊνικά εμβόλια κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας Β. Το εμβόλιο 4CMenB (Bexsero, GSK) κυκλοφορεί στην Ελλάδα από το 2014 και χορηγείται από την ηλικία των 2 μηνών. Το εμβόλιο MenB-FHbp (Trumenba, Pfizer) κυκλοφορεί στην Ελλάδα από το 2018 και χορηγείται από την ηλικία των 10 ετών.

Τυχαιοποιημένες μελέτες ανοσογονικότητας έχουν δείξει ότι και τα δύο εμβόλια προκαλούν την παραγωγή προστατευτικού τίτλου αντισωμάτων στους εμβολιασμένους. Έχει επίσης διαπιστωθεί, ότι και τα δύο εμβόλια είναι ασφαλή και δεν προκαλούν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Το εμβόλιο 4CMenΒ χρησιμοποιείται από το 2015 στο Ηνωμένο Βασίλειο για τον καθολικό εμβολιασμό των βρεφών στον πρώτο χρόνο της ζωής, λόγω ιδιαίτερα υψηλής επίπτωσης της νόσου στη χώρα αυτή. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν χορηγηθεί εκατομμύρια δόσεις σε βρέφη και δεν έχουν διαπιστωθεί σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες παρά μόνο πυρετός και πόνος στο σημείο εμβολιασμού.

Σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση από το Ηνωμένο Βασίλειο, το εμβόλιο 4CMenB εξακολουθεί να προστατεύει τα παιδιά τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 3 ετών. Η αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού με 4CMenB υπολογίσθηκε σε 82,9% έναντι του συνόλου των στελεχών οροομάδας Β και σε 94,2% έναντι του 88% των στελεχών τα οποία είχε προβλεφθεί ότι προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό. Η αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού με 4CMenB υποστηρίζεται επίσης από δεδομένα από πρόσφατες μελέτες.

Από τις υπάρχουσες μελέτες αποτελεσματικότητας επισημαίνεται η δυσχέρεια καθορισμού του βαθμού αποτελεσματικότητας των εμβολίων λόγω της επικράτησης διαφορετικών στελεχών μηνιγγιτιδόκοκκου Β σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές, διαφορετικών εμβολιαστικών σχημάτων και διαφορετικού χρόνου παρακολούθησης.

Ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εντάξει τον εμβολιασμό έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου Β στο πρόγραμμα εμβολιασμών σε ομάδες αυξημένου κινδύνου. Τόσο το 4CMenB όσο και το MenB-FHbp έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε επιδημικές εξάρσεις μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου Β που εκδηλώθηκαν σε κολέγια στις Η.Π.Α. και σε εμβολιαστική εκστρατεία σε περιοχή του Καναδά.

Σύμφωνα με τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα, ο τίτλος αντισωμάτων μειώνεται στα βρέφη και τα νήπια σε σύντομο διάστημα (περίπου σε 12–36 μήνες) μετά από τον εμβολιασμό με 4CMenB με το αρχικό σχήμα των 3+1 ή 2+1 δόσεων. Η σημασία του τίτλου των προστατευτικών αντισωμάτων μέχρι σήμερα δεν έχει καθοριστεί.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, συζητείται το ενδεχόμενο χορήγησης αναμνηστικής δόσης σε εφήβους στους οποίους χορηγήθηκε κατά τη βρεφική ηλικία το βασικό σχήμα εμβολιασμού (3+1 ή 2+1).

Στους εφήβους η ανοσία διατηρείται λίγο περισσότερο μετά τον αρχικό εμβολιασμό, μειώνεται όμως και σ’ αυτούς με την πάροδο του χρόνου.

Έχει δειχθεί, ότι μετά τον αρχικό εμβολιασμό εφήβων με 2 ή 3 δόσεις του εμβολίου MenBFHbp σημαντικό ποσοστό αυτών διατηρεί προστατευτικούς τίτλους αντισωμάτων για τους επόμενους 48 μήνες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης ελληνικής μελέτης, το εμβόλιο MenB-FHbp προστατεύει από την πλειονότητα των διεισδυτικών στελεχών μηνιγγιτιδοκόκκου Β που επιπολάζουν στην ελληνική επικράτεια και παράλληλα τονίζεται η ανάγκη της συνεχιζόμενης και συστηματικής γονιδιακής επιτήρησης των κυκλοφορούντων στελεχών του μικροοργανισμού.

8 κρούσματα μηνιγγίτιδας σε 29 μέρες

Στην Ελλάδα, το έτος 2024 δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ 37 κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους καταγράφηκε ένας θάνατος σε άτομο ηλικίας 16 ετών. Από τις αρχές του έτους 2025 μέχρι σήμερα 29/1/2025, έχουν δηλωθεί 8 κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου. Με τα σημερινά δεδομένα, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συρροής κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου στο Δήμο Πατρέων, για το σκοπό αυτό δεν έχει μεταβεί κλιμάκιο του ΕΟΔΥ στην περιοχή.

Η ανακοίνωση των Παιδιάτρων

Χθες πάντως η Πανελλήνια Ομοσπονδία Παιδιάτρων κάλεσε «τις αρμόδιες αρχές να ανταποκριθούν άμεσα και να προχωρήσουν στην καθολική και δωρεάν παροχή του εμβολίου κατά της μηνιγγίτιδας στους φοιτητές της Πάτρας άμεσα».

Ειδικότερα, προτείνει τον άμεσο και δωρεάν εμβολιασμό όλων των φοιτητών στην Πάτρα αλλά και την υποχρεωτική εμβολιαστική κάλυψη ως προϋπόθεση εγγραφής στα ΑΕΙ.

Ολόκληρη η ανακοίνωση

«Με βαθιά θλίψη πληροφορηθήκαμε την απώλεια ενός 20χρονου φοιτητή στην Πάτρα από μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο. Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες πολλαπλών περιστατικών μηνιγγίτιδας στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του σοβαρού ακρωτηριασμού μιας φοιτήτριας. Αυτά τα τραγικά γεγονότα αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη λήψης προληπτικών μέτρων για την προστασία των νέων ανθρώπων που διαμένουν και σπουδάζουν στην πόλη.

Η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος, αν και σπάνια, εξελίσσεται ταχύτατα και μπορεί να αποβεί θανατηφόρα ή να προκαλέσει σοβαρές αναπηρίες. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός με τα διαθέσιμα εμβόλια, που καλύπτουν τα κυριότερα στελέχη του μηνιγγιτιδοκόκκου (A, C, W, Y και B).

Σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ, ο εμβολιασμός είναι προϋπόθεση εγγραφής των φοιτητών, ειδικά όσων διαμένουν σε φοιτητικές εστίες. Αντίθετα, στην Ελλάδα, η εμβολιαστική κάλυψη των φοιτητών δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εγγραφή τους στα πανεπιστήμια, αφήνοντας πολλά νέα άτομα εκτεθειμένα σε έναν σοβαρό λοιμογόνο παράγοντα.

Προτεινόμενα μέτρα:

-Άμεσος και δωρεάν εμβολιασμός όλων των φοιτητών στην Πάτρα με το αντίστοιχο εμβόλιο, δεδομένης της αυξημένης κυκλοφορίας του μηνιγγιτιδοκόκκου στην περιοχή, τα τελευταία δύο χρόνια.

-Ενημερωτική εκστρατεία προς τους γονείς και τους φοιτητές για την αξία και σημασία του εμβολιασμού και τους κινδύνους της νόσου.

-Υποχρεωτική εμβολιαστική κάλυψη ως προϋπόθεση εγγραφής στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές.

-Επέκταση του εμβολιασμού εναντίον του μηνιγγιτιδοκόκκου τύπου Β και για την ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών, με δωρεάν χορήγηση του εμβολίου.

-Ενίσχυση της προληπτικής ιατρικής στα πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου της εμβολιαστικής κατάστασης των φοιτητών κατά την εγγραφή τους.

Η προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών των στενών επαφών των κρουσμάτων, ενώ είναι προς την ορθή κατεύθυνση, δεν αρκεί για να ανακοπεί η εξάπλωση της νόσου (είχε χορηγηθεί και την προηγούμενη χρονιά προφυλακτική αγωγή λόγω των κρουσμάτων στην Πάτρα). Μόνο με την ευρεία και έγκαιρη ανοσοποίηση των φοιτητών (εμβολιασμός) μπορούμε να προστατεύσουμε ζωές και να μειώσουμε τη διασπορά της νόσου.

Προτείνουμε στους γονείς των παιδιών που φοιτούν στην Πάτρα να εμβολιάσουν άμεσα τα παιδιά τους με το εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδοκόκκου τύπου Β, μέχρις ότου αποφασίσει η πολιτεία να το χορηγήσει ή όχι.

Η χώρα μας οφείλει να ενισχύσει την εμβολιαστική πολιτική της, ειδικά για ασθένειες με τόσο σοβαρές συνέπειες.

Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να ανταποκριθούν άμεσα και να προχωρήσουν στην καθολική και δωρεάν παροχή του εμβολίου στους φοιτητές της Πάτρας άμεσα».